ZUNZUNSTARTUPS
Vừa qua tôi có dịp được ngồi ăn tối với nhà sáng lập CEO Takuya Homma và các thành viên chủ chốt của Manabie tại Việt Nam. Từ đây, tôi được quan sát sâu hơn về khả năng thu hút và giữ chân nhân tài của anh. Trong thế giới startup, mọi người thường hay nghĩ MOAT - con hào kinh tế - lợi thế cạnh tranh dài hạn tạo khoảng cách khiến đối thủ không thể đuổi kịp được, là điều gì đó cần nhiều thời gian để xây dựng, do đó chỉ dành cho các startup ở quy mô lớn sau này. Tôi thì có suy nghĩ rằng, những nhà sáng lập bản lĩnh luôn ý thức xây dựng MOAT cho startup mình từ những ngày đầu tiên. Để bắt đầu cho series mới về Bài toán xây dựng MOAT, tôi xin phép được chia sẻ về khả năng thu hút và giữ chân nhân tài của startup ở giai đoạn sớm, trong bài Daily Blog ngày hôm nay nhé!
Đầu tiên chúng ta cùng hiểu qua khái niệm cơ bản của MOAT, làm tiền đề cho các chia sẻ của tôi trong chuỗi series bài viết về đề tài xây dựng MOAT của tôi nhé! MOAT được trực dịch ra trong tiếng Việt là con hào, được mô tả tượng hình là một rãnh nước sâu vây quanh ngăn cách một toà lâu dài bên trong với thế giới bên ngoài. Con hào này càng sâu và rộng thì việc tấn công chiếm lấy lâu đài thành công lại càng trở nên khó khăn. Đây là hình ảnh ẩn dụ cho nguyên tắc xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững giúp doanh nghiệp có thể bảo vệ mình trước mọi đối thủ từ bên ngoài. Những lợi thế cạnh tranh này cần phải chất lượng, có giá trị trong dài hạn, theo thời gian trở thành điều mà không một đối thủ nào có thể sao chép được. Với startup, ở giai đoạn đầu của mình với nguồn lực còn nhiều hạn chế, trong khi quy mô và sức ảnh hưởng trên thị trường còn nhỏ bé, cùng nhắm tới một thị trường mục tiêu hấp dẫn, nơi mà các đối thủ khác từ nhỏ tới lớn, thậm chí rất lớn luôn lăm le tấn công, thì đâu là những viên gạch đầu tiên của MOAT startup cần có từ những ngày đầu của mình?
Tôi có niềm tin mãnh liệt rằng, viên gạch đầu tiên để xây MOAT của startup cần nằm ở chính nhà sáng lập. Cụ thể, nằm ở năng lực thu hút những người ủng hộ là nhân tài đầu quân cùng xây dựng startup với mình, cùng với đó là giữ chân họ ở lại gắn bó và cống hiến lâu dài với công ty. Tuy nhiên, với startup ở giai đoạn sớm như vậy, luôn có nhiều rủi ro thất bại thường trực mà mọi người thường hay nói vui là “sống nay không biết ngày mai”, cùng với đó là nguồn lực khiêm tốn khiến startup không thể trả lương cao hơn so với các doanh nghiệp lớn bên ngoài. Đây chính là những rào cản khiến startup khó có thể tuyển dụng được nguồn nhân lực chất lượng cao, chứ chưa nói đến việc giữ chân được họ. Vậy làm sao để các nhà sáng lập có thể vượt lên rào cản đó, để xây dựng cho mình được lợi thế tuyển dụng nhân tài từ những ngày đầu tiên của startup?
Tôi còn nhớ mình đã từng chia sẻ về “8 điểm chung nhất quán thường tìm thấy ở các nhà sáng lập startup thành công” trong bài Daily Blog trước đây của mình. Đó là những điều không phải dễ dàng nhìn ra được luôn ở người lãnh đạo từ những ngày đầu tiên, mà luôn cần rất nhiều thời gian để kiểm chứng trong quá trình chạy bền với startup của họ. Tuy nhiên, trong đó, tôi vẫn tìm thấy có 2 điều quan trọng cần có ở mọi nhà sáng lập muốn xây dựng MOAT từ những ngày đầu tiên của startup. Đầu tiên, bản thân nhà sáng lập phải là người có kết nối sâu sắc với tầm nhìn, sứ mệnh và động lực mạnh mẽ khởi nghiệp với startup. Đây chính là sợi dây kết nối đầu tiên của họ với những người ủng hộ mình từ những ngày đầu. Họ tìm thấy nhau vì có chung tầm nhìn, họ gắn bó với nhau vì muốn cùng nhau hiện thực hoá tầm nhìn đó. Thứ hai, nhà sáng lập cần là người có khả năng truyền cảm hứng từ tầm nhìn của mình, cùng với năng lực xây dựng niềm tin mạnh mẽ và tạo kết nối bền chặt với những người quan trọng xung quanh hoạt động startup của mình, đặc biệt là khách hàng, nhân viên và các cổ đông của mình để nhận được nhiều sự đồng hành ủng hộ. Đây cũng chính là kỹ năng quan trọng giúp họ thu phục người tài và xây dựng đội ngũ hùng mạnh cho startup của mình.
Tiếp theo, để giữ chân được nhân tài ở lại gắn bó và cống hiến lâu dài cho startup ở giai đoạn sớm với nhiều khó khăn thách thức, thì đòi hỏi các nhà sáng lập cần xây dựng và duy trì lợi thế Hiring Effect. Đây được gọi là hiệu ứng tuyển dụng, với ý nghĩa là khi những người được tuyển vào những ngày đầu sẽ định hình ADN của startup, và những người tuyển vào sau sẽ có xu hướng đặc điểm, năng lực phẩm chất tương tự từ những người tuyển vào trước. Hiểu và áp dụng được hiệu ứng tuyển dụng này từ những ngày đầu, startup có thể tạo được đà phát triển tích cực. Cụ thể, khi những người đầu tiên các nhà sáng lập có thể thu hút vào startup là những nhân tài có năng lực và phẩm chất tốt, thì sẽ tạo hiệu ứng tốt giúp startup có thể tuyển được những người sau có năng lực và phẩm chất tốt tương tự. Hơn nữa, những người tài luôn mong muốn được làm việc trong môi trường có nhiều người tài xung quanh tạo thành team mạnh, lần lượt giải các bài toán khó trong startup cùng với các nhà sáng lập. Từ đây, họ sẽ phát huy công lực mạnh mẽ tạo ra đà phát triển bứt phá cho startup. Khi công ty cho thấy tiềm năng phát triển, có được nguồn lực tài chính vững mạnh hơn, có thể mang lại phần thưởng xứng đáng so với công sức họ đã công hiến xây dựng công ty, sẽ tiếp tục là động lực để họ ở lại.
Trong buổi dinner vừa qua với nhà sáng lập và đội ngũ cốt cán của Manabie, tôi có cơ hội được hỏi 2 trong số thành viên đầu tiên tham gia Manabie gần 4 năm về trước, về lý do họ chọn và tiếp tục ở lại gắn bó với Manabie. Thực sự, điều làm tôi không khỏi bất ngờ khi tôi tìm ra những điểm chung trong câu trả lời của 2 người đó, vô cùng nhất quán với những chia sẻ trên của tôi. Cụ thể, họ được truyền cảm hứng bởi tầm nhìn ý nghĩa với giáo dục của nhà sáng lập Manabie, họ tin tưởng vào ý chí và năng lực của nhà sáng lập. Đồng thời họ có chung niềm tin rằng với đội ngũ tài năng của Manabie cùng với nhà sáng lập có thể hiện thực hoá được tầm nhìn của mình tới cùng, có thể bền bỉ vượt qua được những thách thức khó khăn luôn thường trực tại startup mình.
Trên đây là những chia sẻ về những điều thực sự quan trọng giúp các nhà sáng lập có thể xây dựng được những nền móng đầu tiên cho MOAT của startup mình từ giai đoạn sớm. Tưởng khó mà dễ, mà cũng tưởng dễ lại khó, tuỳ vào bản lĩnh và tư duy của từng nhà sáng lập. Hi vọng, các nhà sáng lập sẽ luôn Keep Fighting để có thể xây dựng được MOAT năng lực thu hút và giữ chân nhân tài cho startup của mình nhé!!
P/s: Xin mời mọi người quan tâm có thể đọc thêm bài viết Bài toán Build Team #3: Cách nhà sáng lập nâng cao năng lực tuyển dụng cho startup ở giai đoạn đầu, của tôi trong bài Daily Blog trước đây nhé!